Cơ sở lý luận Quyền tự do kinh doanh của ngân hàng thương mại

Quyền tự do kinh doanh của ngân hàng thương mại giành cho đang sinh viên, học viên cao học theo học ngành luật kinh tế đang hoàn thiện khóa luận, luận văn thạc sĩ. Bài viết này  cho các bạn cái nhìn tổng quan về: Khái niệm quyền tự do kinh doanh của ngân hàng thương mại và Đặc điểm quyền tự do kinh doanh của ngân hàng thương mại. Nếu các bạn cần thêm bài mẫu khóa luận, luận văn thạc sĩ hay tài liệu tham khảo thì liên hệ với dịch. vụ viết thuê luận văn thạc sĩ luật kinh tế của Trung tâm Luận Văn 3C qua Zalo : 0966.736.325 để được tư vấn chi tiết nhất.

1. Khái niệm quyền tự do kinh doanh của ngân hàng thương mại

Đối với sự phát triển của một đất nước, doanh nghiệp có vị trí đặc biệt quan trọng, là bộ phận chủ yếu tạo ra tổng sản phẩm trong nước (GDP), góp phần tăng thu ngân sách và giải quyết những vấn đề xã hội. Trong đó, hệ thống ngân hàng giữ vai trò quan trọng đối với nền kinh tế quốc gia. Dựa vào chức năng, loại hình hoạt động thì ngân hàng có nhiều loại hình khác nhau như: NHTM, ngân hàng phát triển, ngân hàng chính sách xã hội, ngân hàng hợp tác xã… Trong các loại hình ngân hàng thì NHTM chiếm tỷ trọng lớn về quy mô hoạt động, thị phần, hệ thống kênh phân phối…

ở Mỹ, “Ngân hàng thương mại là một công ty kinh doanh tiền tệ, chuyên cung cấp dịch vụ tài chính và hoạt động trong ngành công nghiệp dịch vụ tài chính”.¹⁵ Ở Pháp, “Ngân hàng thương mại là những xí nghiệp hay cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc của công chúng dưới hình thức ký thác, hoặc dưới các hình thức khác và sử dụng tài nguyên đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về chiết khấu, tín dụng và tài chính”.¹⁶ Tại Ấn Độ, “Ngân hàng là cơ sở nhận các khoản tiền ký thác để cho vay hay tài trợ, đầu tư”¹⁷. Ở Ba Lan, Luật Ngân hàng Ba Lan: “Ngân hàng là một tổ chức có tư cách pháp nhân để hoạt động theo quy định của pháp luật cũng như theo điều lệ của ngân hàng đó”.¹⁸

ở Việt Nam, “Ngân hàng thương mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi của khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh

toán”¹⁹ hay “Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này. Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật các Tổ chức tín dụng nhằm mục tiêu lợi nhuận”.²⁰ NHTM cũng là một doanh nghiệp HĐKD nhằm tìm kiếm lợi nhuận, vì thế NHTM cũng bình đẳng như các CTKD khác và đương nhiên có QTDKD. Như vậy, tác giả hiểu QTDKD của NHTM như sau: “Dưới góc độ quyền chủ thể, QTDKD của NHTM là khả năng được tự do lựa chọn, tự do quyết định mọi vấn đề của NHTM khi thực hiện các hoạt động trong lĩnh vực tài chính ngân hàng nhằm mục đích tạo ra lợi nhuận dựa trên cơ sơ phù hợp với quy định của Nhà nước và pháp luật. Dưới góc độ là một chế định pháp luật, QTDKD của NHTM là tập hợp các quy phạm pháp luật và những đảm bảo của Nhà nước đưa ra nhằm tạo điều kiện cho NHTM thực hiện QTDKD của mình”.

2. Đặc điểm quyền tự do kinh doanh của ngân hàng thương mại

Nhìn chung, QTDKD của NHTM cũng tương tự so với QTDKD của các CTKD khác. Tuy nhiên, vì lý do HĐKD ngân hàng là hoạt động mang tính đặc thù, do vậy cách thức Nhà nước quản lý QTDKD của NHTM cũng sẽ có những khác biệt riêng. Điều này làm nên đặc điểm của QTDKD của NHTM.

Thứ nhất, QTDKD của NHTM luôn gắn liền với bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng. HĐKD của NHTM mang tính đặc thù, kinh doanh ngân hàng ẩn chứa nhiều rủi ro và có thể ảnh hưởng đến kinh tế quốc gia. Phương thức kinh doanh của NHTM cũng rất đặc thù là “đi vay để cho vay”, huy động nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội rồi cho chính các tổ chức, cá nhân vay lại. Đảm bảo an toàn HĐKD ngân hàng và ĐBQTDKD của NHTM vốn là hai mục tiêu song song và bổ sung cho nhau của NHNN trong việc điều hành thị trường tài chính tiền tệ tại Việt Nam. Do đó, Nhà nước cần đưa ra các chính sách phù hợp nhằm ĐBQTDKD của NHTM.

Thứ hai, QTDKD của NHTM luôn gắn liền với các tính chất đặc thù của hoạt động ngân hàng. Các tính chất đặc thù của hoạt động ngân hàng bao gồm:

CTKD của NHTM bao gồm NHNN Việt Nam và các TCTD. Không phải tất cả các chủ thể đều có quyền kinh doanh NHTM mà chỉ những chủ thể được NHNN chấp thuận thì mới được HĐKD ngân hàng bao gồm các điều kiện về vốn, cổ đông sáng lập, ban điều hành, số lượng cổ đông theo quy định, đề án thành lập, điều lệ…

Đối tượng kinh doanh của NHTM là tiền tệ và dịch vụ ngân hàng. Đối với các doanh nghiệp khác thì tiền tệ là phương tiện thanh toán còn đối với NHTM thì tiền tệ là đối tượng kinh doanh. Việc ĐBQTDKD của NHTM sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các NHTM, tuy nhiên đối tượng kinh doanh của NHTM ẩn chứa nhiều rủi ro, có thể tác động đến toàn bộ nền kinh tế quốc gia, chính vì thế HĐKD của NHTM được Nhà nước đặt ra nhiều giới hạn. Do vậy, QTDKD của NHTM luôn được hiểu là trong giới hạn và trong khuôn khổ pháp luật.

Kinh doanh ngân hàng là HĐKD có điều kiện, ẩn chứa rủi ro và tính nhạy cảm cao. NHTM muốn được HĐKD trên thị trường thì phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định tại Luật các TCTD và các luật khác có liên quan. Trên thực tế, rủi ro có thể xảy ra đối với bất kỳ các doanh nghiệp nào, ngành nghề nào, loại hình kinh doanh nào, tuy nhiên, rủi ro trong kinh doanh ngân hàng mang những đặc điểm khác biệt bởi tính hệ thống và dây chuyền. Kinh doanh ngân hàng chủ yếu dựa trên niềm tin của khách hàng do vậy chỉ cần một biến động nhỏ có thể gây ảnh hưởng đến HĐKD. Nếu ngân hàng làm ăn thuận lợi thì kéo theo nền kinh tế cũng phát triển, ngược lại, nếu ngân hàng làm ăn thua lỗ, bị phá sản sẽ tác động dây chuyền gây ra nhiều hệ lụy cho xã hội. Vì thế, HĐKD ngân hàng cần được Nhà nước giám sát một cách chặt chẽ và toàn diện.

Thứ ba, QTDKD của NHTM chịu sự chi phối của Nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng. Nhà nước mà cụ thể là NHNN điều chỉnh hoạt động của các NHTM thông qua hệ thống các quy phạm pháp luật bao gồm: Luật các TCTD, Luật NHNN và các Luật khác có liên quan. Luật các TCTD năm 2010 có quy định: “Việc thành lập, tổ chức và hoạt động, kiểm soát đặc biệt, tổ chức lại, giải thể tổ chức tín dụng; việc thành lập, tổ chức và hoạt động của chi nhánh ngân hàng nước ngoài, văn phòng đại diện của tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân hàng phải tuân theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan”.²¹

Về bản chất, NHTM là một loại hình doanh nghiệp HĐKD vì mục đích lợi nhuận như bao doanh nghiệp khác trên thị trường. Tuy nhiên, đối tượng kinh doanh của NHTM chủ yếu là tiền tệ và dịch vụ tài chính. Với đặc thù của NHTM, để ngăn ngừa những nguy cơ xấu xảy ra, Nhà nước buộc phải sử dụng pháp luật để hạn chế các tác động tiêu cực có thể xảy ra, đảm bảo an toàn cho chính các NHTM và cho nền kinh tế. Về mức độ tự do, QTDKD của NHTM có đặc điểm là bị tác động và ảnh hưởng trực tiếp bởi khá nhiều quy định điều chỉnh của pháp luật. Nếu so với các doanh nghiệp khác trên thị trường, quyền tự do của NHTM có thể nói là tương đối bị hạn chế. Mặc dù, hoạt động của NHTM chịu sự chi phối và điều tiết của Nhà nước nhưng điều đó không làm mất đi QTDKD của NHTM. Nếu pháp luật ngân hàng không chặt chẽ thì sẽ không đảm bảo an toàn hoạt động của các NHTM, khi đó QTDKD của NHTM cũng không được bảo đảm. Như vậy, QTDKD luôn được hiểu là trong khuôn khổ pháp luật.

NHTM là một loại hình ngân hàng trong hệ thống ngân hàng, tuy nhiên so với các loại hình ngân hàng khác thì QTDKD của NHTM là rộng hơn, nếu như các NHNN, ngân hàng chính sách, ngân hàng phát triển, ngân hàng hợp tác xã… do chịu sự chi phối của các chủ trương, chính sách của Nhà nước nhằm hỗ trợ thúc đẩy các đối tượng vay vốn thì NHTM lại ít chịu sự chi phối đó hơn, vì vậy quyền tự do về huy động vốn, cho vay là tương đối thông thoáng và mức lãi suất thường cao hơn. Có thể nói NHTM có QTDKD rộng hơn so với các loại hình ngân hàng khác trong hệ thống ngân hàng

Nguyễn Đình Long

Tôi là Nguyễn Đình Long, hiện tại tôi là Quản lý nội dung của Luận Văn 3C– Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn uy tín. Chúng tôi đặt lợi ích của khách hàng là ưu tiên hàng đầu.  Website: https://luanvan3c.com/ – Hotline: 0966.736.325.