Cơ sở lý luận cho vay

Cơ sở lý luận cho vay giành cho đang sinh viên, học viên cao học theo học ngành tài chính ngân hàng đang hoàn thiện khóa luận, luận văn thạc sĩ. Bài viết này  cho các bạn cái nhìn tổng quan về: Khái niệm cho vay, Đặc trưng cho vay, Phân loại hoạt động cho vay và Vai trò của cho vay Nếu các bạn cần thêm bài mẫu khóa luận, luận văn thạc sĩ hay tài liệu tham khảo.

1. Khái niệm cho vay

Đối với đa số chúng ta, ngân hàng là một loại hình tổ chức kinh doanh đặc biệt có ý nghĩa rất quan trọng. Với hàng nghìn chi nhánh ngân hàng hoạt động khắp đất nước Việt Nam, hệ thống ngân hàng có sức mạnh ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của mọi ngành nghề của nền kinh tế. Là trung gian tài chính, ngân hàng đảm nhận ba vai trò quan trọng: nhận tiền gửi, cho vay và thanh toán. Cụ thể, cho vay là vai trò kinh tế hàng đầu của ngân hàng; nó tài trợ cho các mục đích chi tiêu của cá nhân, doanh nghiệp, … Sự phát triển kinh tế được liên kết chặt chẽ với hoạt động cho vay vì vậy khi nâng cao chất lượng cho vay sẽ thúc đẩy sự phát triển và tạo ra sức sống cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, việc cấp tín dụng thường được nhắc đến khi thảo luận về việc cho vay của ngân hàng thương mại và hai thuật ngữ này đôi khi được sử dụng thay thế cho nhau nhưng hai thuật ngữ này thực sự không giống nhau. Trong đó:

– Căn cứ quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 tại Điều 4 thì cấp tín dụng ngân hàng xảy ra khi một tài sản được chuyển từ người cấp tín dụng (ngân hàng hoặc TCTD khác) sang người nhận tín dụng (doanh nghiệp, cá nhân hoặc tổ chức

khác) được sử dụng theo nguyên tắc hoàn trả gốc và lãi. Luật Các tổ chức tín dụng quy định các hình thức tín dụng sau: bảo lãnh ngân hàng, cho thuê tài chính, chiết khấu và cho vay.

– Theo khoản 1 Điều 2 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN thì “Cho vay là hình

thức cấp tín dụng, theo đó TCTD giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. Do đó, cho vay chỉ là một trong nhiều cách mà tín dụng có thể được cấp.

==> Dịch Vụ Viết thuê luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng – Bảng giá 2025

2. Đặc trưng cho vay

Do đó, căn cứ vào nội dung trên và Thông tư số 39/2016/TT-NHNN; Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 thì cho vay có thể hiểu cho vay có một số đặc điểm sau:

– Cho vay dựa trên sự tin tưởng: Ngân hàng tin rằng người đi vay sẽ sử dụng khoản vay một cách hiệu quả và hoàn trả nợ trong thời gian quy định. Ngân hàng phải thẩm định khách hàng trước khi cho vay để họ có thể tin tưởng người đi vay. Việc cho vay của ngân hàng sẽ ít gặp rủi ro hơn nếu thẩm định được thực hiện một cách khách
quan và ngược lại.

– Cho vay dựa trên nguyên tắc hoàn trả gốc, lãi và vô điều kiện. Do ngân hàng là tổ chức kinh doanh chênh lệch lãi suất, nguồn vốn mà ngân hàng sử dụng để cho vay chủ yếu là từ các khoản tiền huy động và vay mượn trong nền kinh tế và toàn xã hội. Do đó, hơn bất kỳ chủ thể cấp tín dụng nào, sự an toàn của đồng vốn là yếu tố

sống còn đối với ngân hàng.

– Cho vay là một hoạt động có rủi ro cao. Trong tất cả các loại tín dụng ngân hàng, kể cả cho vay, đều dựa trên cơ sở lòng tin. Khi một trong hai yếu tố, khả năng

trả nợ hoặc thiện chí trả nợ, không được hình thành đầy đủ thì rủi ro sẽ xảy ra. Mà trong đó, thiện chí trả nợ là một trong hai yếu tố vô hình và không thể xác định chính xác. Do đó, bản chất của các khoản cho vay luôn bao gồm rủi ro. Ngoài ra, giá trị của một khoản vay là nguồn gốc của rủi ro của nó vì tiền tệ có thể được sử dụng cho mọi thứ trong nền kinh tế và xã hội với tư cách là phương tiện thanh toán. Chính vì sự linh hoạt của mục đích sử dụng tiền nên thực sự khó kiểm soát khi tiền được chuyển vào tay khách hàng. Đây là một trong những yếu tố có thể dẫn đến thất thoát tiền hoặc không trả nợ cho ngân hàng.

3. Phân loại hoạt động cho vay

3.1. Phân loại theo thời hạn cho vay

Việc phân chia thời gian là một khía cạnh quan trọng đối với các ngân hàng vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự an toàn và lợi nhuận của các giao dịch tín dụng cũng như khả năng trả nợ của khách hàng. Thời hạn của khoản vay có liên quan chặt chẽ với độ rủi ro và lãi suất của nó, với thời gian cho vay dài hơn thường có rủi ro cao và lãi suất cao hơn. Ngoài ra, việc phân chia thời gian cho phép ngân hàng điều chỉnh thời gian huy động vốn với giải ngân vốn vay, đảm bảo ổn định tài chính và thanh khoản. Theo Điều 10 tại Thông tư 39/2016/TT-NHNN (sửa đổi, bổ sung tại Thông tư 06/2023/TT-NHNN) thì các khoản vay ngân hàng thường được phân loại dựa trên thời gian phân chia thành các loại sau:

“- Cho vay ngắn hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay tối đa 01 (một) năm.

– Cho vay trung hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay trên 01 (một) năm và tối đa 05 (năm) năm.

– Cho vay dài hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay trên 05 (năm) năm.”

3.2. Phân loại theo lĩnh vực cho vay

Căn cứ theo Điều 4 tại Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 09/06/2015 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn (sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 116/2018/NĐ-CP ngày 07/09/2018) nói chung và tiêu thức này nói riêng thì cho vay được phân thành:

– Cho vay lĩnh vực nông nghiệp: bao gồm các khoản cho vay nông, lâm nghiệp và thủy sản.

– Cho vay lĩnh vực công nghiệp và xây dựng: bao gồm các khoản vay hỗ trợ

hoạt động sản xuất kinh doanh trong các lĩnh vực công nghiệp như công nghiệp chế biến chế tạo, sản xuất và phân phối điện, khí đốt, xây dựng nhà ở, công trình cao ốc,…

– Cho vay lĩnh vực thương mại – dịch vụ: bao gồm các khoản vay cho các hoạt động kinh doanh trong các lĩnh vực thương mại, chẳng hạn như: khách sạn và nhà hàng; vận tải, kho bãi và thông tin liên lạc; tài chính và tín dụng; hoạt động khoa học và công nghệ; …

3.3. Phân loại theo mức độ tín nhiệm

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ bao gồm 9 biện pháp cụ thể sau: cầm cố tài sản, thế chấp tài sản, đặt cọc, ký cược, ký quỹ, bảo lưu quyền sở hữu, bảo lãnh, tín chấp, cầm giữ tài sản. Các biện pháp bảo đảm này được chia thành 2 nhóm với tính chất bảo đảm hoàn toàn khác nhau, đó là:

(1) nhóm biện pháp bảo đảm bằng tài sản (hay còn gọi là nhóm biện pháp bảo đảm đối vật) bao gồm: cầm cố tài sản, thế chấp tài sản, đặt cọc, ký cược, ký quỹ, bảo lưu quyền sở hữu; và (2) nhóm biện pháp bảo đảm không bằng tài sản (hay còn gọi là nhóm biện pháp bảo đảm đối nhân), bao gồm bảo lãnh, tín chấp. Căn cứ theo tiêu thức này, cho
vay được phân thành:

– Cho vay có tài sản bảo đảm: là loại hình cho vay yêu cầu TSBĐ như cầm cố, thế chấp hoặc bảo lãnh,…. Ngân hàng có thể sử dụng tài sản của người vay để thu hồi nợ nếu người vay không thực hiện đúng hoặc đủ nghĩa vụ của họ theo hợp đồng tín dụng. Hình thức này được sử dụng để giảm tổn thất ngân hàng.

– Cho vay không có tài sản bảo đảm: là một loại cho vay không cần tài sản bảo

đảm. Khách hàng có uy tín và khả năng tài chính cao mới có thể sử dụng hình thức này.

3.4. Phân loại theo phương thức cho vay

Theo Điều 27 Thông tư 39/2016/TT-NHNN quy định TCTD thỏa thuận với khách hàng việc áp dụng các phương thức cho vay như sau:

“- Cho vay từng lần: Theo phương thức này, TCTD và khách hàng cùng làm thủ tục cho vay và ký kết hợp đồng cho vay mỗi lần cho vay.

– Cho vay hợp vốn: Là việc hai hoặc nhiều TCTD cùng nhau cho vay đối với khách hàng theo dự án hoặc phương án cho vay cụ thể.

– Cho vay lưu vụ: TCTD cho vay khách hàng để thực hiện các hoạt động nông nghiệp mang tính thời vụ như trồng trọt, chăn nuôi theo chu kỳ sản xuất trong năm.

– Cho vay theo hạn mức: TCTD thỏa thuận với khách hàng về mức dư nợ cho vay tối đa được duy trì trong một khoảng thời gian nhất định. Các khoản vay được phát hành trong giới hạn này và có thể được đánh giá lại hàng năm.

– Cho vay theo hạn mức vay dự phòng: TCTD cam kết sẵn sàng cho khách hàng vay trong hạn mức cho vay dự phòng đã thỏa thuận trong thời gian nhất định, không quá 01 (một) năm.
– Cho vay theo hạn mức thấu chi trên tài khoản thanh toán: Khách hàng được phép vượt hạn mức thấu chi tối đa trên tài khoản thanh toán cho các dịch vụ thanh toán, với mức thấu chi được duy trì đến 01 (một) năm.

– Cho vay quay vòng: Phương thức này sử dụng vốn vay phục vụ nhu cầu vốn trong chu kỳ hoạt động kinh doanh không quá một tháng, có quyền lựa chọn sử dụng số dư của chu kỳ trước cho chu kỳ tiếp theo không quá 03 (ba) tháng.

– Cho vay tuần hoàn (rollover): Là loại cho vay ngắn hạn mà khách hàng có thể

hoàn trả hoặc gia hạn thời hạn trả nợ một phần hoặc toàn bộ số dư nợ gốc khi đến hạn. Tổng thời hạn cho vay không quá 12 tháng và khách hàng không được có nợ khó đòi trong suốt quá trình vay.”

Ngoài ra các TCTD có thể kết hợp nhiều phương thức cho vay khác nhau để đáp ứng nhu cầu cụ thể của khách hàng.

4. Vai trò của cho vay

Theo Mishkin, F. S. (2015) “The Economics of Money, Banking, and Financial Markets.” Pearson. Tác giả đã cung cấp cái nhìn tổng quan về hệ thống tài chính, trong đó có vai trò của cho vay trong việc cung cấp vốn và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế từ đó cho thấy cho vay không chỉ đơn thuần là một hình thức giao dịch tài chính mà còn có ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển kinh tế và xã hội. Sau đây là một số vai trò tiêu biểu của cho vay:

4.1. Tăng hiệu quả kinh tế cho bên vay

Các cá nhân và doanh nghiệp tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh bằng cách sử dụng kết hợp vốn tự có và vốn vay. Trong đó, ngân hàng đóng vai trò là cung cấp vốn vay quan trọng, là một phương tiện huy động vốn hiệu quả đáp ứng các yêu cầu về số lượng và thời hạn của nhu cầu vốn. Để có thể vay từ ngân hàng, bên vay phải tạo dựng được uy tín tốt với ngân hàng và tuân thủ các nguyên tắc cho vay. Vì vậy, khi lựa chọn thực hiện các dự án và kế hoạch, bên vay nên ưu tiên những dự án và kế hoạch có tiềm năng sinh lời cao nhất. Để đảm bảo tính khả thi của dự án và kế hoạch, bên vay phải tiến hành ước tính, nghiên cứu thị trường và tận dụng thông tin để đánh giá chính xác khả năng hoạt động kinh doanh của mình, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế của các dự án, kế hoạch của mình.

Hơn nữa, một khía cạnh quan trọng trong hoạt động cho vay của ngân hàng liên quan đến việc giám sát việc sử dụng vốn vay. Thông qua việc giám sát này, các ngân hàng đảm bảo rằng khách hàng của mình sử dụng vốn vay đúng mục đích đã định và luôn theo dõi những biến động của thị trường, cuối cùng góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế. Ngoài ra, vai trò tư vấn của nhân viên tín dụng có thể hỗ trợ bên vay lường trước thách thức, vượt qua trở ngại và nâng cao khả năng phục hồi, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế.

4.2. Tăng tốc độ lưu chuyển vốn trong nền kinh tế

Quá trình cho vay tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển vốn từ các đơn vị thừa vốn thời sang những đơn vị cần vốn. Điều này giúp cho nguồn vốn tiền tệ nhàn rỗi trước đây không sinh lời được huy động một cách hiệu quả, tạo ra lợi nhuận và góp phần tăng trưởng kinh tế. Đối với các đơn vị đang thiếu vốn, việc tiếp cận kịp thời các nguồn vốn bổ sung sẽ hỗ trợ cho việc mở rộng và phát triển hoạt động sản xuất và kinh doanh, từ đó thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa. Hơn nữa, các ngân hàng sử dụng cơ chế sàng lọc và giám sát để đảm bảo rằng các khoản vay chỉ được cấp cho các dự án có tính khả thi cao và khả năng thu hồi vốn mạnh. Cách tiếp cận chiến lược này thiết lập một kênh phân phối hiệu quả, hướng nguồn vốn vào các dự án có khả năng thành công và đóng góp tích cực cho nền kinh tế.

4.3. Chính sách tiền tệ, ảnh hưởng của Nhà nước đến các mục tiêu vĩ mô

Những mục tiêu vĩ mô này thường bao gồm việc duy trì sự ổn định về giá, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo cơ hội việc làm và giảm tỷ lệ thất nghiệp. Quy mô và thành phần của các khoản vay được cung cấp trên thị trường tác động đáng kể đến các mục tiêu này. Bằng cách vận dụng các yếu tố ảnh hưởng đến thời hạn giải ngân vốn vay như lãi suất, điều kiện vay, Nhà nước có thể điều tiết việc mở rộng hoặc thu hẹp khoản vay và điều chỉnh phân bổ khoản vay giữa các ngành, các vùng kinh tế. Việc mở rộng hoặc thu hẹp các hoạt động cho vay có thể tác động đến cung tiền và lãi suất trên thị trường, từ đó ảnh hưởng đến mức giá chung trong nền kinh tế. Hơn nữa, những thay đổi trong phương thức cho vay, lãi suất và cơ cấu cho vay có thể ảnh hưởng đến quy mô và cơ cấu đầu tư, sau đó tác động đến sản lượng, mức độ việc làm và cơ cấu kinh tế tổng thể. Bằng cách này, chính sách tiền tệ đóng vai trò là công cụ mạnh mẽ để chính phủ lèo lái nền kinh tế hướng tới đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô.

XEM THÊM: Luận văn Nâng cao chất lượng cho vay tại Ngân hàng  Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam Chi nhánh Thành phố Cao lãnh tỉnh Đồng Tháp

Nguyễn Đình Long

Tôi là Nguyễn Đình Long, hiện tại tôi là Quản lý nội dung của Luận Văn 3C– Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn uy tín. Chúng tôi đặt lợi ích của khách hàng là ưu tiên hàng đầu.  Website: https://luanvan3c.com/ – Hotline: 0966.736.325.