Cơ sở lý thuyết về mối quan hệ giữa rủi ro thanh khoản và hiệu quả kinh doanh của ngân hàng thương mại

Cơ sở lý thuyết về mối quan hệ giữa rủi ro thanh khoản và hiệu quả kinh doanh của ngân hàng thương mại giành cho đang sinh viên, học viên cao học theo học ngành tài chính ngân hàng đang hoàn thiện khóa luận, luận văn thạc sĩ. Bài viết này  cho các bạn cái nhìn tổng quan về: Cơ sở lý thuyết về mối quan hệ giữa rủi ro thanh khoản và hiệu quả kinh doanh của ngân hàng thương mại Nếu các bạn cần thêm bài mẫu khóa luận, luận văn thạc sĩ hay tài liệu tham khảo.

==> Dịch Vụ Viết thuê luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng – Bảng giá 2025

1. Lý thuyết cấu trúc hiệu quả (Efficient Structure – ES)

Lý thuyết cấu trúc hiệu quả (ES), được Demsetz (1973) đề xuất, cho rằng các ngân hàng hoạt động hiệu quả nhất sẽ chiếm được lợi nhuận cao và thị phần lớn hơn. Theo quan điểm này, khả năng sinh lời gia tăng là kết quả từ việc cải thiện hiệu quả quản trị và vận hành ngân hàng. Anyanwaokoro (1996) bổ sung rằng lợi nhuận không chỉ phản ánh hiệu quả hoạt động mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo niềm tin cho người gửi tiền, từ đó khuyến khích họ tiếp tục sử dụng dịch vụ ngân hàng. Lợi nhuận cao còn giúp củng cố niềm tin từ các bên liên quan như nhà đầu tư, khách hàng vay vốn, và nhà cung cấp, đồng thời giảm xác suất xảy ra khủng hoảng tài chính. Vì vậy, việc quản lý rủi ro chi phí một cách chặt chẽ sẽ góp phần tăng cường lợi nhuận và sự ổn định của ngân hàng. Lý thuyết ES cũng nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn sẽ đạt được thị phần lớn hơn và lợi nhuận cao hơn do khả năng giảm thiểu chi phí sản xuất ở mọi mức sản lượng đầu ra (Al-Muharrami và Matthews, 2009). Cách tiếp cận này tập trung vào việc tối ưu hóa quá trình quản trị và vận hành nội bộ để cải thiện năng suất và giảm chi phí. Ngược lại, hướng tiếp cận hiệu quả theo quy mô giải thích rằng các ngân hàng lớn hơn có chi phí sản xuất thấp hơn nhờ vào lợi thế kinh tế theo quy mô. Điều này dẫn đến lợi nhuận cao hơn, bởi quy mô lớn cho phép các ngân hàng tận dụng được hiệu quả chi phí từ việc phân bổ nguồn lực một cách tối ưu (Olweny và Shipho, 2011). Như vậy, lý thuyết cấu trúc hiệu quả không chỉ làm rõ vai trò của hiệu suất trong việc xác định cấu trúc thị trường mà còn cung cấp nền tảng để phân tích sự khác biệt giữa các tổ chức tài chính về khả năng cạnh tranh và hiệu quả hoạt động.

2. Lý thuyết đánh đổi rủi ro – lợi nhuận

Một số lý thuyết nền tảng đã nghiên cứu mối quan hệ giữa khả năng thanh khoản và mức sinh lời của ngân hàng. Câu hỏi cơ bản mà những lý thuyết này cố gắng giải quyết là cách thức thanh khoản tác động đến lợi nhuận ngân hàng. Theo lý thuyết tài chính doanh nghiệp, các ngân hàng thường cố gắng duy trì một mức thanh khoản tối ưu để cân bằng giữa chi phí và lợi ích. Tuy nhiên, quy định của các cơ quan quản lý yêu cầu các ngân hàng phải giữ mức thanh khoản cao hơn mức tối ưu nội bộ, dẫn đến việc vượt quá nhu cầu thanh khoản tối ưu của họ (Miller và cộng sự, 1990). Mức thanh khoản tối ưu này có thể biến động tùy thuộc vào chu kỳ kinh tế, thường gia tăng trong giai đoạn mà chi phí dự kiến cao. Do đó, mối quan hệ giữa thanh khoản và lợi nhuận của ngân hàng thường có tính chu kỳ. Trong thời kỳ khủng hoảng, khi rủi ro phá sản tăng cao, các ngân hàng có xu hướng tăng dự trữ thanh khoản để bảo toàn lợi nhuận, tạo nên mối quan hệ tích cực giữa hai yếu tố này (Osborne và cộng sự, 2012). Tuy nhiên, trong dài hạn, khi các quy định yêu cầu mức thanh khoản cao hơn mức tối ưu, điều này có thể làm giảm lợi nhuận của ngân hàng (Flannery và Rangan, 2008). Ngoài ra, trong điều kiện thị trường bình thường, khi các ngân hàng đáp ứng được mức thanh khoản tối ưu, mối quan hệ giữa thanh khoản và lợi nhuận có thể trở nên trung tính hoặc tiêu cực. Điều này xảy ra khi việc giữ thanh khoản cao làm gia tăng chi phí cơ hội, giảm hiệu quả hoạt động ngân hàng. Lý thuyết này cũng chỉ ra rằng việc giảm cấu trúc tài sản thanh khoản có thể làm tăng RRTK, nhưng đồng thời cũng có khả năng cải thiện lợi nhuận, thể hiện mối tương quan thuận chiều giữa rủi ro và lợi nhuận. Tuy nhiên, nếu mức thanh khoản giảm xuống dưới ngưỡng an toàn, ngân hàng sẽ đối mặt với nguy cơ phá sản cao hơn, đặc biệt trong các giai đoạn khủng hoảng tài chính.

3. Lý thuyết quản trị danh mục đầu tư

Lý thuyết quản trị danh mục đầu tư (Portfolio Management Theory), được phát triển bởi Harry Markowitz vào năm 1952, là nền tảng quan trọng trong lĩnh vực tài chính, đặc biệt đối với hoạt động của ngân hàng. Lý thuyết này nhấn mạnh rằng mục tiêu chính của quản trị danh mục là tối đa hóa lợi nhuận kỳ vọng trong khi giảm thiểu rủi ro thông qua đa dạng hóa các tài sản trong danh mục đầu tư. Đối với ngân hàng, điều này có ý nghĩa quan trọng vì quản trị danh mục không chỉ liên quan đến các khoản đầu tư mà còn bao gồm các quyết định về cho vay, tài trợ và quản lý nguồn vốn.

Theo lý thuyết này, rủi ro của một danh mục không chỉ phụ thuộc vào từng tài sản riêng lẻ mà còn vào cách các tài sản tương quan với nhau. Nếu các tài sản trong danh mục có sự tương quan thấp hoặc ngược chiều, danh mục đầu tư sẽ ít bị ảnh hưởng bởi các biến động thị trường. Điều này đặc biệt quan trọng đối với ngân hàng, nơi phải đối mặt với nhiều loại rủi ro như rủi ro tín dụng, RRTK và rủi ro thị trường. Việc áp dụng lý thuyết quản trị danh mục đầu tư giúp ngân hàng phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả hơn, đảm bảo sự cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro.

Lý thuyết quản trị danh mục đầu tư có ý nghĩa quan trọng đối với các NHTM khi đối mặt với sự biến động kinh tế và thị trường tài chính toàn cầu. Các ngân hàng cần áp dụng nguyên tắc đa dạng hóa để giảm thiểu rủi ro, chẳng hạn như mở rộng danh mục cho vay vào các lĩnh vực khác nhau thay vì tập trung quá mức vào bất động sản hay sản xuất công nghiệp. Đồng thời, việc quản lý danh mục tài sản theo hướng linh hoạt, kết hợp giữa các khoản đầu tư dài hạn và ngắn hạn, cũng giúp ngân hàng ứng phó tốt hơn với các cú sốc kinh tế. Lý thuyết quản trị danh mục đầu tư, khi được áp dụng đúng cách, không chỉ giúp ngân hàng tối ưu hóa lợi nhuận mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống tài chính.

4. Lý thuyết chu kỳ kinh tế (Business Cycle Theory)

Chu kỳ kinh tế là thuật ngữ dùng để chỉ những biến động lặp lại của tổng sản phẩm quốc nội (GDP), thu nhập và việc làm, với mỗi chu kỳ thường kéo dài từ hai đến mười năm. Các biến động này thể hiện qua sự phát triển mạnh mẽ hoặc thu hẹp đáng kể của hầu hết các lĩnh vực kinh tế (Samuelson và Nordhaus, 1948). Chu kỳ kinh tế thông thường được chia thành ba giai đoạn cơ bản: suy thoái, phục hồi và thịnh vượng. Tuy nhiên, một số nhà kinh tế học lại nhận định rằng chu kỳ kinh tế chủ yếu gồm hai pha chính: suy thoái và mở rộng. Trong đó, suy thoái được hiểu là thời kỳ mà GDP liên tục giảm sút. Tại các quốc gia như Hoa Kỳ và Nhật Bản, suy thoái được định nghĩa cụ thể hơn, khi GDP ghi nhận mức tăng trưởng âm trong hai quý liên tiếp. Giai đoạn phục hồi diễn ra khi GDP bắt đầu tăng trưởng trở lại, tiến gần đến mức đạt được trước giai đoạn suy thoái. Đỉnh chu kỳ, điểm mà nền kinh tế chuyển từ trạng thái thịnh vượng sang suy thoái, đánh dấu sự chấm dứt của một giai đoạn tăng trưởng vượt bậc và khởi đầu cho một chu kỳ suy thoái mới. Trong mỗi giai đoạn này, các ngân hàng thường điều chỉnh chiến lược tín dụng để phù hợp với tình hình kinh tế. Cụ thể, trong giai đoạn mở rộng, các ngân hàng có xu hướng đẩy mạnh cho vay, tận dụng cơ hội tăng trưởng. Ngược lại, trong thời kỳ suy thoái, các ngân hàng thắt chặt các chính sách tín dụng, hạn chế các khoản vay để giảm rủi ro, phù hợp với sự sụt giảm về thu nhập và khả năng trả nợ của người dân.

XEM THÊM: Cơ sở lý luận Hiệu quả kinh doanh của ngân hàng thương mại

Nguyễn Đình Long

Tôi là Nguyễn Đình Long, hiện tại tôi là Quản lý nội dung của Luận Văn 3C– Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn uy tín. Chúng tôi đặt lợi ích của khách hàng là ưu tiên hàng đầu.  Website: https://luanvan3c.com/ – Hotline: 0966.736.325.