Khái niệm, đặc điểm và vai trò của các khoản giảm trừ trong thuế thu nhập cá nhân

Khái niệm, đặc điểm và vai trò của các khoản giảm trừ trong thuế thu nhập cá nhân giành cho đang sinh viên, học viên cao học theo học ngành luật kinh tế đang hoàn thiện khóa luận, luận văn thạc sĩ. Bài viết này  cho các bạn cái nhìn tổng quan về: Khái niệm, đặc điểm và vai trò của các khoản giảm trừ trong thuế thu nhập cá nhân Nếu các bạn cần thêm bài mẫu khóa luận, luận văn thạc sĩ hay tài liệu tham khảo thì liên hệ với dịch. vụ viết thuê luận văn thạc sĩ luật kinh tế của Trung tâm Luận Văn 3C qua Zalo : 0966.736.325 để được tư vấn chi tiết nhất.

1. Khái niệm các khoản giảm trừ trong thuế thu nhập cá nhân

Thuế là khoản thu nộp bắt buộc, là một công cụ rất hiệu quả và chủ yếu giúp tạo lập nguồn thu cho ngân sách nhà nhà nước. Tính bắt buộc ở đây là, đối với NNT là nghĩa vụ chuyển giao tài sản của họ cho nhà nước khi có đủ điều kiện mà không phải là quan hệ thanh toán dù trong hợp đồng hay ngoài hợp đồng.

Sự ra đời của Thuế TNCN xuất phát từ yêu cầu thực hiện chức năng tái phân phối thu nhập đảm bảo công bằng xã hội. Bởi vì, trong nền kinh tế thị trường, việc phân phối thu nhập chủ yếu thông qua cơ chế thị trường, đó là khả năng lao động, chất lượng lao động và sức mạnh về tư liệu sản xuất, tài sản, tiền vốn và một số yếu tố khác. Ai có được nhiều những yếu tố trên sẽ có ưu thế chiếm giữ phần thu nhập xã hội nhiều hơn. Sự phân phối mang tính kinh tế này tất yếu dẫn đến sự phân cực giàu nghèo. Rõ ràng trong xã hội hiện đại thu nhập của mỗi tổ chức, cá nhân hay gia đình là không thể đồng đều trong khi đó những nhu cầu sống tối thiểu thì lại gần như nhau. Những người không có khả năng lao động, không có thu nhập và thu nhập quá thấp không đảm bảo cho mức sống sinh hoạt tối thiểu trong cuộc sống. Thuế thu nhập chính là công cụ để Nhà nước thực hiện yêu cầu này. Hơn nữa, việc đánh thuế vào người có nhiều thu nhập cũng là lẽ công bằng, bởi họ cũng nhờ vào xã hội mà họ có nguồn thu nhập đó.²

Thuế TNCN đã tồn tại khá lâu đời tại các nước phát triển. Thuế TNCN lần đầu tiên ra đời ở nước Anh ( năm 1841) sau đó đến Nhật ( năm 1887), Đức ( năm

1889), Mỹ ( năm 1913), Trung Quốc, thuế TNCN ra đời từ năm 1914 nhưng đến năm 1955 trở thành sắc thuế độc lập, Ở Pháp, thuế TNCN ra đời năm 1916, Liên Xô năm 1922, Hàn quốc 1974 và Mỹ trở thành quốc gia có tỷ suất thuế TNCN lớn nhất thế giới từ thuế vào ngân sách nhà nước. Hiện nay Thuế TNCN đã phổ biến khắp các quốc gia trên thế giới.

Việt Nam, thuế TNCN được Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành lần đầu tiên vào ngày 27/12/1990 dưới hình thức Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao và chính thức có hiệu lực ngày 01/04/1991. Theo thời gian, pháp lệnh này đã được sửa đổi và bổ sung nhiều lần và cuối cùng được thay thế bằng Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007, chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2009. Đến thời điểm hiện tại, Luật thuế TNCN năm 2007 đã qua các lần sửa đổi, bổ sung vào năm 2012, năm 2014 và đang có hiệu lực pháp luật.

Tuy nhiên, pháp luật thuế ở Việt Nam hiện nay chưa đưa ra khái niệm cụ thể về thuế TNCN, chúng ta có thể dựa trên những quy định hiện hành có thể hiểu rằng thuế TNCN là loại thuế trực thu, đánh trên thu nhập của từng cá nhân sau khi đã trừ đi các thu nhập được miễn thuế và giảm thuế. Thuế TNCN thể hiện tính công bằng chỗ nghĩa vụ thuế được áp dụng trên cơ sở có tính đến điều kiện và hoàn cảnh sống của người nộp thuế. NNT được phép giảm nghĩa vụ thuế của mình bằng cách

kê khai các khoản giảm trừ. Như vậy, cùng mức thu nhập bằng nhau nhưng số tiền thuế mỗi cá nhân phải nộp có thể khác nhau do các khoản giảm trừ khác nhau. Về bản chất, quy định về giảm trừ trước khi tính thuế đảm bảo nguyên tắc cá nhân cần phải có một mức thu nhập nhất định nhằm đáp ứng được nhu cầu cần thiết.

Xét về khía cạnh ngôn ngữ học, theo từ điển Hán Việt, “Giảm là bớt, ít đi, giảm đi, trừ bớt đi” và “ Trừ là Bỏ đi, xóa đi, tiêu trừ, trừ bỏ, trừ”

Theo quy định Thuế thu nhập ở Hoa Kỳ các KGT còn được gọi là các khoản khấu trừ gồm:³ Khấu trừ cá nhân như chi phí y tế, tổn thất do tai nạn, thiên tai và trộm cắp nhất định, các khoản đóng góp từ thiện, tùy thuộc vào các giới hạn; Chi

phí chăm sóc trẻ em… và các khoản khấu trừ tiêu chuẩn đối với các cặp vợ chồng khai thuế chung, đối với cá nhân hay đối với chủ hộ.

Còn ở Việt Nam, theo quy định của Luật thuế TNCN: Thu nhập tính thuế đối với thu nhập từ TLTC là tổng thu nhập chịu thuế trừ các khoản đóng góp BHXH, BHYT, BHTN, bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với một số ngành, nghề phải tham gia bảo hiểm bắt buộc; quỹ hưu trí tự nguyện; GTGC; các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học. Hay nói cách khác “các khoản giảm trừ khi tính thuế thu nhập cá nhân từ tiền lương, tiền công là các khoản được trừ vào thu nhập chịu thuế trước khi xác định thu nhập tính thuế từ tiền lương, tiền công của người nộp thuế là cá nhân cư trú”.

Như vậy các KGT trong thuế TNCN được chia thành ba nhóm sau:

Một là các KGT chung: đây là khoản được trừ ra khỏi thu nhập tính thuế ở mức tương tự nhau đối với các NNT, không xét đến “hành vi” sử dụng thu nhập của cá nhân NNT. Tuy nhiên, do nhu cầu tiêu dùng, đặc điểm tiêu dùng mỗi vùng miền của cá nhân NNT rất khác nhau nên việc đưa ra mức giảm trừ thường có nhiều ý kiến khác nhau.

Hai là, các KGT cho NPT: đây là các KGT áp dụng cho những người mà NNT phải chăm sóc, nuôi dưỡng. Phạm vi và tiêu chí xác định “người phụ thuộc” của các nước cũng khác biệt và có các tiêu chí khác nhau. Thông thường mức giảm trừ quy định cho NPT thường được quy định ở mức thấp hơn so với mức giảm trừ cho cá nhân NNT.

Ba là, các KGT đặc thù: bao gồm các KGT mà NNT được hưởng khi đáp ứng được một số tiêu chí nhất định, ví dụ như chi tiêu cho các khoản mục mà Nhà nước cần khuyến khích (từ thiện, nhân đạo, giáo dục…).

2. Đặc điểm của các khoản giảm trừ trong thuế thu nhập cá nhân

Với cách tiếp cận các KGT như trên thì các KGT trong thuế TNCN có những đặc điểm sau:

Thứ nhất, các KGT trong thuế TNCN xây dựng trên các nguyên tắc công bằng thể hiện ở đây là người có thu nhập cao hơn thì phải nộp thuế nhiều hơn, những người có thu nhập như nhau mà có hoàn cảnh sống khác nhau thì được tính các khoản giảm trừ trong thuế TNCN khác nhau. Và người nộp thuế không thể chuyển các KGT trong thuế thu nhập cá nhân của mình cho bất kỳ người nào khác.

Thứ hai, các KGT trong thuế TNCN làm giảm tổng thu nhập tính thuế khi thực hiện tính thuế từ đó làm giảm số thuế phải nộp, vì vậy một tâm lý chung của NNT cảm thấy tinh thần thoải mái, vui vẻ hơn khi được áp dụng các quy định này.

Thứ ba, các khoản giảm trừ trong thuế TNCN luôn gắn với các chính sách an sinh xã hội, việc áp dụng quy định này giúp hỗ trợ người nộp thuế giảm bớt gánh nặng, áp lực trong đời sống, kinh tế.

Thứ tư, ở nước ta việc quản lý thuế thuế TNCN, áp dụng các KGT khi tính thuế, thu thuế trên cơ chế tự khai, tự tính, tự nộp thuế. Người nộp thuế tự giác căn cứ thu nhâp của mình và những quy định của pháp luật để tự xác định nghĩa vụ thuế của mình, tự kê khai, tính và nộp thuế vào ngân sách Nhà nước, và chịu trách nhiệm về tính trung thực và chính xác trước pháp luật. Còn cơ quan Thuế sẽ kiểm tra qua công tác hậu kiểm như kiểm tra quyết toán thuế hay kiểm tra sau hoàn thuế. Vì vậy việc kê khai đòi hỏi người thực hiện cần có trình độ chuyên môn, am hiểu các quy định pháp luật thuế.

Thứ năm, bản chất của các khoản giảm trừ trong thuế thu nhập cá nhân phức tạp nên trong công tác quản lý thuế thì Cơ quan thuế phải nắm rõ được các nguồn thu nhập của NNT, tình trạng cư trú, hoàn cảnh gia đình… để tránh các trường hợp trốn thuế, quyết toán thuế sai.

3.    Vai trò của các khoản giảm trừ trong thuế thu nhập cá nhân

Với nền kinh tế nước ta ngày càng phát triển, trình độ người dân ngày càng được nâng cao, ý thức tự giác trong xã hội cũng phổ biến hơn, thu nhập bình quân đầu người ngày càng tăng cao. Và việc hoàn thành nghĩa vụ thuế với xã hội, tăng

thu cho ngân sách nước nhà là điều hiển nhiên. Quy định các khoản được giảm trừ khi tính thuế TNCN có vai trò và ý nghĩa sau:

Thứ nhất, thực hiện công bằng xã hội

Thông thường, thuế thu nhập cá nhân không tính thuế vào những cá nhân có thu nhập vừa đủ nuôi sống bản thân và gia đình ở mức cần thiết, chỉ áp dụng đối với NNT có thu nhập cao hơn mức khởi điểm thu nhập chịu thuế. Bên cạnh đó, khi TNCN tăng lên thì tỷ lệ thu thuế cũng tăng thêm.

Tại một số nước có quy định các khoản khấu trừ khi tính thuế TNCN cho những NNT mang gánh nặng xã hội. Ở Việt Nam hiện nay, các tầng lớp dân cư có sự chênh lệch khá rõ rệt về thu nhập, số đông trong đó có thu nhập còn thấp, nhưng cũng có một số cá nhân có thu nhập khá cao, và rất cao ví dụ là những nghệ sĩ nổi tiếng, ca sĩ, diễn viên, những người làm việc trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoặc có một số cá nhân người nước ngoài làm việc tại Việt Nam.

Mặc dù thuế TNCN mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách Nhà nước, tuy nhiên xét trên phương diện công cụ quản lý vĩ mô của Nhà nước và phương diện công bằng xã hội thì thuế TNCN có vị trí rất quan trọng. Do đó việc điều tiết thuế TNCN đối với những người có thu nhập chịu thuế là cần thiết, đảm bảo chính sách công bằng xã hội được thực hiện.

Thứ hai, về mặt đạo đức xã hội:

GTGC có ý nghĩa rất quan trọng. Tạo điều kiện cho NNT thực hiện các trách nhiệm về vật chất, mang tính chất đạo đức đối với những người thân của họ trong gia đình. Từ đó củng cố tình đoàn kết và phát huy tinh thần tương thân, tương ai. Việc tôn trọng các nghĩa vụ vật chất đối với những người thân trong gia đình, người thân thích là một trong những nét truyền thống văn hóa của các quốc gia phương Đông. Vì lý do việc quy định này nhằm thực hiện tốt các mục tiêu xã hội của nhà nước.

Góp phần thúc đẩy NNT tham gia đóng góp vào Quỹ từ thiện, Quỹ nhân đạo, Quỹ khuyến học: hoạt động từ thiện, nhân đạo luôn là truyền thống, văn hóa,

đạo đức tốt đẹp của nhân dân ta được truyền qua nhiều thế kỷ, nhằm góp phần cùng Đảng, Nhà nước giải quyết các khó khăn cho người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn, người gặp hoạn nạn, người sống và làm việc ở những vùng địa lý, hải đảo xa xôi còn thiếu thốn về điều kiện hạ tầng kinh tế, điều kiện chăm lo về cả vật chất lẫn tinh thần,… đặc biệt là những người bị thiệt hại do dịch bệnh, thiên tai. Sự đóng góp hỗ trợ của các tổ chức hoặc các cá nhân trong hoạt động từ thiện ngoài những giá trị vật chất to lớn, còn phản ảnh về mặt tinh thần. Đó là sự sẻ chia cùng với Đảng, Nhà nước thực hiện tốt công tác an sinh xã hội, ổn định chính trị, bảo đảm an toàn xã hội, đồng thời truyền cảm hứng về lòng yêu nước, sự đoàn kết thương người như thể thương thân trong nhân dân; Công tác khuyến học có ý nghĩa rất lớn không chỉ đối với sự nghiệp giáo dục mà còn giúp nâng cao trình độ dân trí, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Xây dựng các phong trào thi đua khuyến học là việc làm có nhiều ý nghĩa sâu sắc, bền vững, có ảnh hưởng tích cực, thúc đẩy phong trào thi đua cùng nhau yêu nước trong cộng đồng dân cư và toàn xã hội. Vì vậy, việc tích cực chủ động tổ chức các hoạt động khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập theo tinh thần xã hội hóa giáo dục là vô cùng cần thiết và có ý nghĩa thiết thực trong điều kiện hiện nay.

Thứ ba, về kinh tế:

Giảm trừ khi tính thuế TNCN đối với NNT là việc loại bỏ bớt một phần thu nhập tính thuế, nhằm tái tạo sức lao động của NNT, tạo điều kiện khuyến khích họ làm việc tốt hơn và có năng suất cao hơn.

Thúc đẩy NNT cũng như tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập tham gia đầy đủ các khoản đóng bảo hiểm bao gồm: BHXH; BHYT; BHTN; bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với một số ngành nghề phải tham gia bảo hiểm bắt buộc, khuyến khích người nộp thuế tham gia Quỹ hưu trí tự nguyện. “Bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế là hai chính sách xã hội quan trọng, là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội phải được từng bước mở rộng, tăng nhanh đối tượng tham gia, góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo đảm ổn định chính trị – xã hội và phát triển kinh tế – xã hội”⁴. Thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT, BHTN nhằm ổn định cuộc sống cho NNT, trợ giúp họ khi gặp rủi ro như ốm đau, tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp.Và NNT tham gia BHXH tự nguyện được hưởng các chế độ: Chế hộ hưu trí;Trợ cấp BHXH 1 lần; Chế độ tử tuất.⁵ Như vậy chính sách BHXH tự nguyện, quỹ Hưu trí tự nguyện có ý nghĩa rất lớn, góp phần đảm bảo đời sống, an sinh xã hội cho NNT, giảm bớt khó khăn, rủi ro khi về già, giúp bảo đảm thu nhập, ổn định cuộc sống cho mỗi người khi hết tuổi lao động.

Bài viết Khái niệm, đặc điểm và vai trò của các khoản giảm trừ trong thuế thu nhập cá nhân được Luận Văn 3C tổng hợp để hỗ trợ các bạn dùng tham khảo khi viết bài, nếu bạn cần hỗ trợ bạn có thế liên hệ và sử dụng dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ của chúng tôi để được tư vấn hỗ trợ tốt nhất!

• Website: https://luanvan3c.com/
• Hotline: 0966.736.325 (zalo)
• Email: luanvan3c@gmail.com

Nguyễn Đình Long

Tôi là Nguyễn Đình Long, hiện tại tôi là Quản lý nội dung của Luận Văn 3C– Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn uy tín. Chúng tôi đặt lợi ích của khách hàng là ưu tiên hàng đầu.  Website: https://luanvan3c.com/ – Hotline: 0966.736.325.