Cơ sở lý luận Hoàn cảnh thay đổi cơ bản theo CISG, PICC và Bộ luật Dân sự Việt Nam 2015

Cơ sở lý luận Hoàn cảnh thay đổi cơ bản theo CISG, PICC và Bộ luật Dân sự Việt Nam 2015 giành cho đang sinh viên, học viên cao học theo học ngành luật kinh tế đang hoàn thiện khóa luận, luận văn thạc sĩ. Bài viết này  cho các bạn cái nhìn tổng quan về: Khái niệm hoàn cảnh thay đổi cơ bản theo CISG, Khái niệm hoàn cảnh thay đổi cơ bản theo PICC và Khái niệm hoàn cảnh thay đổi cơ bản theo Bộ luật Dân sự Việt Nam 2015. Nếu các bạn cần thêm bài mẫu khóa luận, luận văn thạc sĩ hay tài liệu tham khảo thì liên hệ với dịch vụ viết thuê luận văn thạc sĩ luật kinh tế của Trung tâm Luận Văn 3C qua Zalo : 0966.736.325 để được tư vấn chi tiết nhất.

1. Khái niệm hoàn cảnh thay đổi cơ bản theo CISG

Thuật ngữ “trở ngại” trong Điều 79 được nhiều học giả đánh giá rằng mơ hồ và thiếu chính xác,35 số khác lại chỉ ra một số “mâu thuẫn và mơ hồ” trong việc sử dụng thuật ngữ này.36 Bởi vậy các học giả trên thế giới rất cố gắng để định nghĩa thuật ngữ này và những định nghĩa này cũng rất đa dạng.

Vậy điều gì cấu thành nên “trở ngại”? Bất kì việc gì khiến việc thực hiện nghĩa vụ không thể thực hiện một cách khách quan sẽ được coi là “trở ngại”.37 “Trở ngại” theo Điều 79 có thể được hiểu là trở ngại vật lý, chẳng hạn như sự kiện chiến tranh, nội chiến, các hành động khủng bố, hoặc cấm vận thương mại, kinh tế, hay các thảm hoạ tự nhiên, khó khăn gây ra bởi sự gia tăng chi phí để thực hiện hợp đồng.38 Rất khó để có thể đưa ra một danh sách đầy đủ các sự kiện được coi là “trở ngại”,39 do đó, việc đánh giá này phải được xem xét theo từng trường hợp cụ thể. Ví dụ, tình trạng chiến tranh không thể được coi là “trở ngại” nếu các bên đều thoả thuận rằng việc thực hiện nghĩa vụ ngay cả trong chiến tranh là hoàn toàn có thể.

Từ những phân tích ở trên về định nghĩa thuật ngữ “trở ngại”, có thể coi định nghĩa Hoàn cảnh thay đổi cơ bản tương tự như “trở ngại” trong Công ước CISG. Hoàn cảnh thay đổi cơ bản có những đặc điểm như: là trở ngại không thể thấy trước được cũng như nằm ngoài tầm kiểm soát của bên vi phạm, xảy ra sau khi ký kết hợp đồng và hậu quả rất nặng nề.

⇒Xem thêm: Sự ra đời của điều khoản hoàn cảnh thay đổi cơ bản theo Bộ luật Dân sự Việt Nam 2015, CISG và PICC

2. Khái niệm hoàn cảnh thay đổi cơ bản theo PICC

Theo PICC, “hardship” được xác lập khi có “Các sự kiện khách quan xảy ra làm thay đổi cơ bản sự cân bằng giữa các nghĩa vụ hợp đồng, hoặc chi phí thực hiện nghĩa vụ tăng lên, hoặc do giá trị của nghĩa vụ đối trừ giảm xuống…” và thỏa mãn các điều kiện như (1) Các sự kiện này xảy ra hoặc được bên bị thiệt hại biết đến sau khi giao kết hợp đồng; (2) Bên bị bất lợi đã không tính đến một cách hợp lý các sự kiện đó khi giao kết hợp đồng; (3) Các sự kiện đó nằm ngoài sự kiểm soát của bên bị bất lợi; và (4) Rủi ro về các sự kiện này không được bên bị bất lợi gánh chịu”.41

Việc xác định chính xác “thay đổi cơ bản sự cân bằng các nghĩa vụ hợp đồng” (được biểu thị bằng tỷ lệ phần trăm hoặc thuật ngữ số khác) dường như là một công việc hết sức khó khăn trong các văn bản pháp lý.42. Từ “thay đổi cơ bản” sẽ được xem xét tùy trường hợp cụ thể.43

Trong vụ tranh chấp Spanish advertising agency,44 giữa công ty quảng cáo của Tây Ban Nha (Nguyên đơn) với Công ty vận tải thành phố Valencia (Bị đơn): Nguyên đơn và Bị đơn ký kết một hợp đồng thỏa thuận về việc khai thác quảng cáo trên xe bus (xe bus thuộc sở hữu của Bị đơn), tuy nhiên do khủng hoảng kinh tế dẫn đến nguồn đầu tư cho lĩnh vực marketing trên các phương tiện vận tải sụt giảm, Nguyên đơn đã yêu cầu Bị đơn giảm 70% giá thuê hàng tháng do sự giảm sút không lường trước được trong đầu tư tiếp thị trong lĩnh vực vận tải. Tòa án cấp sơ thẩm đã điều chỉnh tiền thuê ở mức 80% doanh thu thuần hàng tháng của Nguyên đơn. Các bên kháng cáo.

Tòa án cấp phúc thẩm tiếp nhận vụ việc, tuyên bố rằng cuộc khủng hoảng kinh tế xảy ra ở Tây Ban Nha năm 2008, bao gồm cả ngành quảng cáo, có thể dẫn đến một sự thay đổi đáng kể về hoàn cảnh clusula rebus sic stantibus.

Có thể thấy trong vụ việc trên, Tòa án phúc thẩm cũng không đưa ra tiêu chí để xem xét Hoàn cảnh thay đổi cơ bản dựa trên mức giảm 70% giá thuê hàng tháng. Ấn bản của PICC năm 1994 có đưa ra diễn giải “sự thay đổi đến 50% hoặc hơn về giá hay giá trị của nghĩa vụ thì sẽ được coi là một sự thay đổi cơ bản”.45 Tuy nhiên đến ấn bản năm 2004 và 2010, phần diễn giải đã không giữ lại con số “50%”. BLDS một số quốc gia như Pháp, Đức, Italia,.. cũng chỉ đưa ra quy định về thiệt hại một cách chung chung và không đặt ra một mức độ cụ thể.46 Trong các vụ việc được xét xử tại trọng tài thương mại quốc tế, chi phí thực hiện nghĩa vụ tăng 13%, 30%, 44% hoặc 25-50% vẫn được cho là không đủ để đủ cấu thành Hardship.47 Không một phán quyết trọng tài nào mà trọng tài viên so sánh mức “chi phí thực hiện nghĩa vụ” đã tăng 50% hoặc ít hơn với những gì đã được thỏa thuận trong hợp đồng.48 Như vậy, có thể thấy, các nhà lập pháp đều có chung quan điểm là không nên quy định một lượng cụ thể về mức độ thiệt hại để đảm bảo tính khái quát và linh hoạt của quy định.49

Các sự kiện khách quan xảy ra liên quan đến cuộc khủng hoảng tài chính ở các quốc gia khác nhau thì cũng khác nhau. Ví dụ, cuộc khủng hoảng kinh tế ở Indonesia đạt đến đỉnh điểm vào những năm 1998-1999, dẫn đến sự giảm sút của nền kinh tế nước này khoảng 15%, mất năm triệu việc làm, mất 80% giá trị của đồng rupiah và tỷ lệ lạm phát vượt quá 75%. Tuy nhiên, trong vụ việc Himpurna California Energy Ltd. v. PT. (Persero) Perusahaan Listruik Negara, cả Trọng tài và các học giả cho rằng cuộc khủng hoảng này không đủ nghiêm trọng để đánh giá là Hardship.50 Tương tự, cuộc khủng hoảng kinh tế ở Argentina năm 2002 dẫn đến sự sụt giảm GDP của nước này là 10,9%, tỷ lệ lạm phát là 25,9% và sự mất giá của đồng peso là 2/3 giá trị so với đồng đô la Mỹ. Trong Vụ việc này, Tòa Trọng tài của ICSID cho rằng: “Hội đồng Trọng tài tin rằng cuộc khủng hoảng ở Argentina là nghiêm trọng nhưng không dẫn đến sự sụp đổ hoàn toàn về kinh tế và xã hội. Khi so sánh cuộc khủng hoảng ở Argentina với các cuộc khủng hoảng cùng thời điểm khác ảnh hưởng đến các quốc gia ở các khu vực khác nhau trên thế giới, có thể lưu ý rằng những cuộc khủng hoảng khác đã không dẫn đến việc không thực hiện các nghĩa vụ hợp đồng hoặc hiệp ước quốc tế. Các bên đều đã tái đàm phán, cố gắng thực hiện và việc tạm hoãn thực hiện nghĩa vụ, nhưng bản chất của các nghĩa vụ quốc tế vẫn được giữ nguyên.”51

Tóm lại, theo quy định trong PICC, hardship là một hoàn cảnh trong đó xảy ra các sự kiện “làm thay đổi cơ bản sự cân bằng giữa các nghĩa vụ hợp đồng”, và phải đáp ứng các điều kiện bổ sung để có thể xác định hardship. Những điều kiện này sẽ được phân tích ở Chương II dưới đây.

3. Khái niệm hoàn cảnh thay đổi cơ bản theo Bộ luật Dân sự Việt Nam 2015

Điều 420 BLDS Việt Nam 2015 không đưa ra khái niệm Hoàn cảnh thay đổi cơ bản một cách rõ ràng. Nhưng tại Khoản 1, Điều 420 có nêu những điều kiện xác lập hoàn cảnh thay đổi cơ bản sẽ được người viết phân tích trong Chương II dưới đây.

Từ đó, người viết đề xuất khái niệm Hoàn cảnh thay đổi cơ bản nên được hiểu như sau:

Hoàn cảnh thay đổi cơ bản là những thay đổi bất ngờ của hoàn cảnh mà các bên không thể tính toán đến một cách hợp lý vào thời điểm giao kết hợp đồng, cản trợ việc thực hiện hợp đồng của một bên và đáp ứng những điều kiện như: là sự kiện khách quan xảy ra sau khi hợp đồng được giao kết, các bên không thể lường trước được về sự thay đổi hoàn cảnh khi giao kết hợp đồng, nếu như các bên biết trước về sự thay dổi thì hợp đồng đã không được giao kết hoặc được giao kết nhưng với nội dung hoàn toàn khác, việc tiếp tục thực hiện hợp đồng mà không có sự thay đổi nội dung hợp đồng sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho một bên, bên có lợi ích bị ảnh hưởng đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết trong khả năng cho phép, phù hợp với tính chất của hợp đồng mà không thể ngăn chặn, giảm thiểu mức độ ảnh hưởng đến lợi ích.”

Nguyễn Đình Long

Tôi là Nguyễn Đình Long, hiện tại tôi là Quản lý nội dung của Luận Văn 3C– Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn uy tín. Chúng tôi đặt lợi ích của khách hàng là ưu tiên hàng đầu.  Website: https://luanvan3c.com/ – Hotline: 0966.736.325.